تصفیه فاضلاب شهری و مراحل مختلف آن
در این مقاله از سری مقالات دانشنامه تصفیه آب و فاضلاب سپاهان پالایش قصد داریم تا شما را با تصفیه فاضلاب شهری ، مراحل تصفیه فاضلاب و مزایای انجام آن آشنا کنیم. پس لطفاً در ادامه با ما همراه باشید.
از روزگاران گذشته تا کنون، آب مایه حیات انسان‌ها به شمار می آید. زندگی انسان‌ها و حیوان‌ها بدون آب امکان پذیر نبوده و نیست. تمام فعالیت انسان در تمام زمینه‌ها، در گرو این ماده حیاتی است. امروزه با افزایش جمعیت در شهرها و روستاها، حجم فاضلاب‌های تولید شده بسیار افزایش پیدا کرده است و ما نمی‌توانیم نسبت به آب‌های مصرف شده و هدر رفت آنها بی‌تفاوت باشیم.
مفهوم فاضلاب
شاید اگر از شما بپرسند که اصلاً فاضلاب چیست نتوانید تعریف جامع و دقیقی از آن ارائه دهید. اما ما به شما می‌گوییم، فاضلاب‌ها آب‌هایی هستند که برای مصارف مخصوصی تهیه شده‌اند، اما بعد از استفاده دیگر کیفیت اولیه را ندارند. در واقع، دیگر برای استفاده مجدد قابل مصرف نیستند. به این آب ها فاضلاب می‌گوییم. این آب‌ها در اثر فعالیت‌های انسانی، کیفیت خود را از دست می‌دهند و غیر قابل استفاده می‌شوند.
تصفیه فاضلاب چیست؟
فرآیندی که طی آن پساب‌هایی که دیگر قابل استفاده نیست، تبدیل به آب قابل استفاده در کشاورزی و چاه های جذبی می‌شوند، تصفیه فاضلاب نامیده می‌شود. این پساب‌ها از فعالیت‌های مختلف بشری، از جمله شستن و نظافت، استفاده از توالت، پساب‌های حمام و غیره به دست می‌آید. در واقع این پساب‌ها مملو از باکتری‌ها، مواد شیمیایی و سایر سموم هستند. با تصفیه این پساب‌ها، سعی می‌شود تا آلاینده‌های موجود در آنها کاهش یابد. در نتیجه با خیال راحت‌تر بتوان آن را در محیط زیست تخلیه کرد.
هدف از تصفیه فاضلاب‌های شهری و مزایای آن
شاید برای شما هم این سوال پیش بیاید، که با وجود منابع غنی از آب‌ها چرا همچنان باید برای تصفیه آن یعنی فاضلاب‌ها تلاش کنیم؟ مراقبت از سلامت و محیط زیست‌مان بسیار با اهمیت است. تلاش برای پاکیزه ماندن آب این ماده حیاتی و تصفیه فاضلاب شهری یک اولویت صددرصدی است. دلایل بسیاری برای این امر وجود دارد که ما در اینجا به چند مورد از مهمترین آنها اشاره می‌کنیم.
حفظ سلامتی
در صورت تصفیه نشدن آب‌های فاضلاب و پسماندها به طور قطع، بیماری‌های زیادی ایجاد خواهد شد. زیرا آب با زندگی ما انسان‌ها ارتباط تنگاتنگی دارد و علاوه بر مصرف روزانه برای آشامیدن، کار و تفریح ما هم به آن گره خورده است. اگر این آلاینده‌ها از بین نرود، قطعاً سلامت تک‌تک ما را به خطر می‌اندازد.
محافظت از رودخانه‌ها و آب‌های اقیانوس‌ها
چون رودخانه‌ها و سواحل و باتلاق‌ها، زیستگاه مهمی برای هزاران گونه آبزی و ماهیان هستند، پس در محیط زیست این جانداران نقش اساسی دارند. بعلاوه، پرنده‌های مهاجری که در کنار رودخانه‌ها و سواحل اتراق و از آب استفاده می‌کنند، به تدریج جانشان در خطر قرار می‌گیرد. با تدبیر اندیشی در این زمینه، باید سعی بر آن داشته باشیم تا علاوه بر حفظ جان خود، از پرندگان و گونه‌های آبزی محافظت کنیم.
بالا بردن کیفیت زندگی و تفریح
ما انسان‌ها برای داشتن زندگی آرام و محیطی سالم، مدام در تلاش هستیم. استفاده از تفریحاتی مانند ماهیگیری، شنا، قایق رانی و پیک‌نیک‌ها همه به ما حس مطلوبی می‌دهند. بهره گیری از این تفریحات مستلزم وجود آبی پاک و مطلوب است، که با خیال راحت و آسوده به تفریح بپردازیم.
جلوگیری از ورود مواد دارویی به آب
برخی مواد دارویی از طریق فاضلاب وارد محیط می‌شوند. این مواد برای سلامتی انسان‌ها و دیگر جانداران؛ به خصوص آبزیان، ضرر دارند. با تصفیه این مواد شیمایی، خیالمان از بابت آلوده بودن آب‌ها راحت می‌شود.
کاهش ضایعات
با تصفیه فاضلاب‌ها از ورود بسیاری از زباله‌ها به محیط زیست جلوگیری می‌شود. بنابراین سلامت محیط زیست تضمین می‌گردد. با تصفیه فاضلاب شهری ، در بسیاری از هزینه‌های دولت‌ها و کشورها در روند مبارزه با آلودگی محیط زیست صرفه‌جویی می‌گردد.
تولید انرژی
از لجن‌های تصفیه شده در فرآیند تصفیه فاضلاب شهری ، می‌توان به عنوان یک منبع انرژی استفاده کرد. زیرا باکتری‌های موجود در آن در دمای ۳۵ درجه سانتیگراد بدون اکسیژن رشد می‌کنند. گازهای تولید شده در فرایند تصفیه از این باکتری ها، مقدار قابل توجهی گاز متان است. این گاز برای تولید الکتریسیته بسیار پرکاربرد است. اگر بتوانیم بیش از حد این انرژی را تولید کنیم، می‌توانیم از نظر منابع به یک عدم وابستگی برسیم.
می‌توان به یک نمونه از این سیستم، در خاورمیانه اشاره کرد. کارخانه تصفیه فاضلاب الصمر، یکی از کارخانه‌های خاورمیانه است. این کارخانه حدود ۴۰ درصد انرژی مورد نیاز خود را از طریق سوختن متان تولید شده، از فرایند تصفیه به دست نی‌آورد.
تولید کود
ماده‌های قابل تجزیه که در لاگون‌های خشک کن، خشک می شوند، بعد به کودهای طبیعی تبدیل می‌گردند. این کودها در بخش‌های کشاورزی به کار برده می‌شوند.
مراحل تصفیه فاضلاب شهری
در بالا با فاضلاب و تصفیه آن و هدف از تصفیه آشنا شدیم. اما قاعدتاً تسویه پسماندها مراحلی دارد که در ادامه به طور اختصار هر کدام را شرح می‌دهیم.
آشغالگیری
این مرحله، اولین قدم در تصفیه فاضلاب‌ها به شمار می‌آید. در این مرحله از دو نوع آشغالگیر مکانیکی و آشغالگیر دستی استفاده می‌شود. آشغالگیرها دارای صفحات توری یا میله‌ای هستند که در مسیر ورودی فاضلاب‌ها نصب می‌گردند، و اجازه ورود ذرات جامد و بزرگ را نمی‌دهند. در این مرحله زباله‌هایی مانند پوشک، پلاستیک، بطری‌های شیشه‌ای و هر آنچه که ممکن است، به توری‌ها و تجهیزات صدمه برساند، جمع‌آوری می‌شود. پس از اینکه ذرات جامد و معلق بر روی این توری‌ها جمع شود، فرآیند جمع‌آوری مواد صورت می‌گیرد.
دانه گیری فاضلاب‌ها
چون آشغالگیرها نمی‌توانند ذرات ریز مانند دانه‌های شن و ماسه را بگیرند، این ذرات به راحتی عبور می‌کنند. این ذرات با عبور و نشستن بر روی دستگاه‌ها و خطوط انتقال آب، تاثیر بدی بر آنها می‌گذارند. به همین دلیل باید به فکر این دانه‌های ریز باشیم. برای حذف آنها از دانه گیرها استفاده می‌کنند. این دانه گیرها حوضچه‌هایی مخصوص هستند، که در انواع مختلفی مانند کم عمق، دایره‌ای، و عمیق ساخته می‌شوند.
ته نشینی فاضلاب
یکی دیگر از مهمترین مراحل تصفیه فاضلاب شهری ، مرحله ته نشینی ذرات است. در این مرحله حوضچه‌ها و مخازن در استخرها پیاده می‌شوند. با گذشت زمان به آنها اجازه می‌دهند تا در کف استخر ته نشین شوند. گاهی این فرایند به کمک مواد شیمیایی مختلف و از طریق فرایندهایی همچون انعقاد و لخته سازی تسریع می‌شود.
بعد از اینکه ذراتی که حدود ۷۰ درصد از ذرات فاضلاب را تشکیل می‌دهند، ته نشین شدند باید لجن‌های کف استخر را با روشهای متعدد تخلیه کنند. برای تخلیه این لجن‌ها با توجه به ساختار استخر، از پل‌های ته نشینی که دارای انواعی از قبیل لجن روب رفت و برگشتی یا نیم پل ته نشینی است، استفاده می‌گردد.
مرحله تصفیه مواد بیولوژیکی
تا این مرحله تمام تلاشمان بر این بوده که مواد جامد فیزیکی و ذرات معلق را حذف کنیم. اما تاثیر چندانی بر کیفیت آب فاضلاب از نظر باکتری‌ها نداشتیم. از اینجا به بعد باید تلاشمان را بر کیفیت آب معطوف کنیم. فرآیندهای بیولوژیکی، به نوع فاضلاب ورودی و تصفیه خانه و خروجی مورد نظر بستگی دارد. از جمله روشهای این فرآیند می‌توان، به روش لجن فعال یا لجن فعال با هوادهی گسترده و روش بستر لجن رو به بالای هوازی اشاره کرد. بهترین تجهیزاتی که برای حذف باکتری و میکروارگانیسم‌ها می‌توان نام برد، پکیج تصفیه فاضلاب AO2 است. این پکیج در تصفیه‌های صنعتی به‌طور گسترده به‌کار برده می‌شود.
تصفیه شیمیایی فاضلاب
همانطور که در مرحله پیشین اشاره کردیم، در آن مرحله باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌ها را حذف کردیم. اما هنوز مواد شیمیایی و فلزات و مواد آلی بسیاری در فاضلاب موجود است که لازم است حتما برای جلوگیری از تخریب محیط زیست حذف شوند. به همین دلیل به مرحله دیگری به نام گندزدایی و تصفیه شیمیایی فاضلاب نیاز داریم. از جمله روشهای مناسب گندزدایی، استفاده از دستگاه ازن ژنراتور و پکیج کلرزنی است.
تصفیه لجن
یکی دیگر از مراحل تصفیه فاضلاب ، مرحله تصفیه لجن است. لجن‌های تولید شده در مخازن، تغلیظ می‌شوند و اجازه می‌دهند تا آب آنها کاملاً گرفته شود. این روند یک روز طول می‌کشد. سپس آب‌های باقیمانده جمع‌آوری می‌شود. لجن‌ها برای تصفیه بیشتر به مخزن‌های هوادهی فرستاده می شوند. بعد از آن لجن‌ها تصفیه و به محیط زیست فرستاده می‌شوند. این لجن‌ها برای کشاورزان هم به عنوان کود مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کنترل و بررسی بو
بوی نامطبوع فاضلاب، به علت وجود مواد آلی در آن است. هنگامی که این مواد توسط میکروب‌ها تجزیه می‌شوند بوی نامطبوعی ایجاد می‌کنند. اما این به معنی غیر قابل بازیافت بودن فاضلاب نیست، بلکه طی مراحل مختلف تصفیه می‌گردد. در روند تصفیه فاضلاب شهری ، کنترل بو بسیار حائز اهمیت است. در این مرحله با استفاده از مواد شیمیایی مخصوص بوی نامطبوع را از بین می‌برند.
پس از طی این مراحل، فاضلاب شهری دیگر ماده‌ای بدبو، بدرنگ و از نظر بهداشتی خطرناک نیست. بسته به روشهای مختلف تصفیه فاضلاب که ممکن است به کار گرفته شود، از آب حاصل از این فرایند می‌تواند برای اهداف و مصارف مختلف استفاده کرد.
سخن پایانی
آنچه در بالا گفته شد مراحل تصفیه فاضلاب شهری بود که عموما برای تصفیه فاضلاب در بیشتر نقاط دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. روشهای دیگری نیز برای تصفیه پساب‌ها وجود دارد که بسته به نوع فاضلاب و ظرفیت آن و همچنین کاربری آب خروجی متفاوت است. بنابراین در هنگام تهیه یک پکیج تصفیه فاضلاب باید این موارد را در نظر بگیرید. شرکت سپاهان پالایش اصفهان می تواند برای انتخاب و طراحی پکیج تصفیه فاضلاب در اصفهان که برای شرایط مورد نظر شما مناسب باشد، راهنمای‌های لازم را در اختیار شما قرار دهد.
دیدگاهتان را بنویسید