بهترین روش رسوب زدایی دیگ‌های بخار (بویلر)

در این مقاله قصد داریم به رسوب زدایی دیگ بخار و روش‌های مختلف آن بپردازیم.
هر کدام از تجهیزات تصفیه آب کارایی خاصی دارند. در صورت بروز مشکل در هر کدام، با کاهش راندمان کاری آنها مواجه خواهیم شد. یکی از این مشکلات، رسوب آب سخت در دیگ‌های بخار است. بعد از استفاده مداوم از این تجهیزات، لازم است به شیوه‌های مختلفی رسوب آن گرفته شود. کلسیم، منیزیم و دیگر املاح در آب، بعد از حرارت دهی به صورت رسوب در دیواره و جداره‌های دیگ بخار ته نشین می‌شوند و به تدریج رسوب تشکیل می‌دهند. این رسوب در کارایی دستگاه‌ها به ویژه در انواع دستگاه سختی گیر تاثیر منفی خواهد داشت. زیرا این لایه‌ها منجر به انسداد لوله‌ها می‌شوند. در این بخش به کاربردی‌ترین و بهترین روش‌ها برای رسوب گیری از انواع بویلر و دیگ‌های بخار اشاره می‌کنیم.

منظور از رسوب زدایی دیگ بخار چیست؟

قبل از ارائه روش‌های رسوب زدایی بهتر است، بدانیم منظور و هدف از رسوب زدایی بویلر چیست. رسوب زدایی دیگ بخار یا بویلر به روش‌هایی گفته می‌شود، که به وسیله آن‌، رسوبات ایجاد شده بر روی تاسیسات، لوله‌ها، جداره‌های منبع یا دیگ‌های بخار حذف می‌شوند. کلسیم و منیزیم از یون‌های رایج در آب سخت به حساب می‌آیند که بعد از مدت‌ها بر اثر حرارت دهی، این یون‌ها به صورت کریستال‌های ریز در دیوارهای منبع آب یا ظرف، ذخیره شده و رسوب را تشکیل می‌دهند. مهمترین دلیلی که موجب رشد رسوب گیری می‌شود، افزایش دمای آب است. علاوه بر روش‌های رسوب زدایی، بعضی از مواد شیمیایی هم به کمک جلوگیری از ایجاد رسوب در دیگ‌های صنعتی می‌آیند.

فواید رسوب زدایی دیگ بخار

فرایند رسوب زدایی از تجهیزات و دیگ‌های بخار، یک فرایند پر هزینه بوده که اصولا به صورت دوره‌ای انجام می‌گردد. همین دوره‌ای بودن آن زمان‌بر است. با تمام این اوصاف چه مزایا و فوایدی در پشت این عملیات نهفته است؟ در ادامه  به صورت مختصر به مزایا و فواید آن اشاره می‌کنیم.

• با حذف لایه‌های رسوب، حرارت و گرما خیلی راحت‌تر به آب منتقل می‌شود و هزینه‌های مصرف انرژی کاهش پیدا می‌کند.
• لایه‌های رسوبی ک روی دیواره‌های دیگ بخار وجود دارند، به مرور موجب ایجاد ترک و سوراخ در بدنه آن می‌شود. با رسوب زدایی از ایجاد سوراخ و خسارت‌های مادی جلوگیری به عمل می‌آید.
• رسوب زدایی دیگ بخار از انسداد مسیر شیرهای ورودی و خروجی دیگ به دلیل تجمع رسوب‌ها به خوبی جلوگیری می‌کند.
• بالا بردن راندمان و کارایی لوله‌ها و همچنین افزایش طول عمر تجهیزات از دیگر مزایای رسوب زدایی به حساب می‌آید.

بهترین روش‌های رسوب زدایی دیگ بخار

با توجه به مزایای رسوب زدایی بویلر و مقدار و نوع رسوب ایجاد شده، اصولا از روش‌های مختلفی برای رسوب زدایی آن استفاده می‌شود. بهترین روش‌های این فرایند را در ادامه به صورت مختصر شرح می‌دهیم.

رسوب زدایی به وسیله دیسلکر

یکی از کاربردی‌ترین و رایج‌ترین روش‌های رسوب زدایی، استفاده از مواد شیمیایی به نام دیسلکر است. این مواد بر پایه اسید کلریدریک بوده و قدرت بسیار بالایی در حل کردن رسوب‌ها دارد. رسوب‌های ایجاد شده بر سطوح فلزی و پلاستیکی، توسط دیسلکر به خوبی از بین می‌روند.

روند و نحوه رسوب زدایی در این روش به این صورت است، که در ابتدا مواد اسیدی به وسیله پمپ سیرکولار از قسمت بالا وارد دیگ بخار می‌گردد. بعد از گذشت مدت زمان کوتاهی، رسوب‌ها جدا شده و به سمت شیر تخلیه می‌روند سپس از دیگ خارج می‌شوند. این روند تا جایی ادامه پیدا می‌کند، که غلظت اسیدها ثابت گردد. در آخر، سطح دیگ با آب شسته می‌شود. برای بالا بردن قدرت مواد شیمیایی و جلوگیری از ایجاد ترک و شکستگی، از مواد خیس کننده به همراه دیسلکرها استفاده می‌گردد.

استفاده از DM

از دیگر روش‌های برتر رسوب زدایی دیگ بخار ، استفاده از مواد DM است. این مواد از تشکیل رسوبات آب به خوبی جلوگیری به عمل می‌آورد. این ماده بر پایه فسفات است، که وارد آب دیگ شده و یون‌های معلق را لخته می‌کند و به همین وسیله مانع از رسوب گیری دیگ می‌شود. پس از لخته شدن یون‌های معلق، آنها در کف دیگ انباشته می‌گردند. در این روش بهتر است، مقدار PH در سطح استانداردی تنظیم شود. با قرار گرفتن بر روی ph 11 راندمان این مواد تا حد بسیار زیادی افزایش پیدا می‌کند. همچنین میزان مواد رسوب زدای مورد استفاده هم، به درستی تعیین می‌گردد.

روش مکانیکی

در روش مکانیکی رسوب زدایی دیگ بخار ، اصولاً از واشرهای برقی، بیل مسطح، برس سیمی فولادی و ابزار چکشی استفاده می‌گردد. این روش به نسبت ساده و کم هزینه است، اما شدت کار آن بالا است. رسوب زدایی به این روش فقط برای دیگ‌های بخار خیلی کوچک قابل اجرا است. زیرا در این روش به آسانی به سطح فلزات آسیب وارد می‌شود. این دیگ‌های بخار مساحت خیلی کوچکی دارند.

روش قلیایی

در این روش ماده قلیایی در داخل دیگ بخار حرارت داده می‌شود، که این امر منجر به تغییر شکل رسوب می‌گردد. راندمان این روش به تنهایی بسیار کم است. بنابراین نیاز به همکاری با رسوب زدایی مکانیکی دارد. دُز شستشوی قلیایی باید بر اساس میزان رسوب دیگ بخار و میزان درجه آلودگی باشد. ماده شستشوی قلیایی باید در مخزن محلول با غلظت مشخصی تهیه و سپس با پمپ به دیگ وارد شده تا یکنواخت گردد.

رسوب زدایی دیگ بخار به وسیله اسید

اسید شویی یکی دیگر از روش‌های مورد استفاده برای حذف رسوب‌های ایجاد شده در بویلرها است، که با رعایت استانداردها و اصول ایمنی انجام می‌شود. در این روش از اسیدهای مخصوص به همراه آب استفاده می‌شود و تمام بخش‌های درونی دیگ با فشارِ آب زیاد شستشو می‌شوند. در این روش، علاوه بر اسید دیسکلر از دیگر مواد شیمیایی همانند boiler conditioner استفاده می‌گردد، که قدرت خورندگی خیلی کمتری دارد. نکته قابل ذکر اینکه، این مواد سمی بوده و بدون ماسک و دستکش نباید از آنها استفاده کرد.

عوامل موثر در زمان رسوب زدایی دیگ بخار

به دلیل اهمیت بسیار زیاد حذف رسوب‌های ایجاد شده در دیگ‌های بخار، لازم است به صورت دوره‌ای فرایند فوق، اجرا گردد. بازه زمانی که لازم است اسیدشویی با استفاده از DM و اسید دیسکلر برای دیگ بخار انجام شود، به عواملی نظیر سختی آب، درجه حرارت و شرایط محیطی بستگی دارد. یعنی هر چقدر میزان سختی آب بالا باشد، قطعاً مدت زمان یا دوره رسوب زدایی باید خیلی زود به زود انجام شود. با استفاده از لوله‌های نمونه می‌توان به شناسایی میزان و مقدار رسوبات ایجاد شده در داخل دیگ‌ها پرداخت.