سختی آب شهرهای مختلف ایران به چه میزان است؟

مشخصات آبی که در صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد به نوع کار، نوع تولید و مصرف آن واحد صنعتی بستگی دارد. در هر صنعتی آب باید ویژگی‌های مربوط به آن صنعت را همراه داشته باشد. به عنوان نمونه در تاسیسات حرارتی و تهویه مطبوع، مهم‌ترین دستگاه‌هایی که به کار گرفته می‌شوند. دیگ‌های آبگرم و دیگ‌های بخار هستند. سختی آب هر کدام از آنها با هم متفاوت است. پس بهتر است نسبت به درجه سختی آب آنها برای خرید دستگاه سختی گیر مناسب اقدام نمود. علاوه بر صنایع، سختی آب شهرهای مختلف ایران هم با هم متفاوت است. در این مطلب قصد داریم علاوه بر شرح سختی آب، به سختی آب شهرهای مختلف هم اشاره‌ای کنیم.

تعریف درجه سختی آب

یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی که در صنعت تصفیه اصولا مورد توجه قرار می‌گیرد، سختی آب است. به آبهایی که دارای فلزات سنگین، نمک و مواد معدنی باشند، آب سخت یا hard water  می‌گویند. این مواد اصولاً با عبور آب از روی بسترهای سنگی به وجود می‌آیند. وقتی آب از سفره‌های زیر زمینی خارج می‌شود، از سنگ‌های مختلف عبور می‌کند. بعضی از مواد معدنی سنگ‌ها را در خود حل می‌کند و موجب سخت شدن آب می‌گردد. هر چقدر مواد معدنی در آب بیشتر باشد، قطعاً آب سخت‌تر خواهد شد. املاح افزایش دهنده درجه سختی بر اثر حرارت رسوب کرده و روی لوله و دیوارهای تجهیزات صنعتی و لوازم خانگی انباشته می‌شود.

درجه سختی آب چقدر است؟

قبل از اینکه بخواهیم به میزان سختی آب‌های شهرهای مختلف ایران اشاره کنیم، بهتر است بدانیم میزان کلی درجه سختی آب چقدر باید باشد. اولین فاکتوری که هنگام تصفیه آب در نظر گرفته می‌شود، میزان سختی آن است تا متناسب با آن اقدام به تصفیه گردد. این میزان سختی هم با توجه به مقدار و نوع املاح موجود در آب درجه بندی می‌شود. درجه سبک سختی آب دارای املاح ۰ تا ۷۵ میلی گرم است اما درجه نسبتاً بالای سختی آب داری ۷۵ تا ۱۵۰ میلی‌گرم املاح می‌باشد. در نهایت آبی که در درجه سخت باشد، چیزی حدود ۱۵۰ تا ۵۰۰ میلی گرم و آب خیلی سخت بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم املاح خواهد داشت که آب خیلی سخت قاعدتا به سلامت تجهیزات و انسان‌ها آسیب وارد می‌کند.

ناخالصی یا ترکیبات آب

ناخالصی‌هایی که در آب‌های سخت می‌توان یافت و بر درجه سختی آب تاثیر می‌چذارند، به شرح ذیل هستند.

مواد تشکیل دهنده رسوب

منظور از مواد تشکیل دهنده رسوب، در واقع همان مواد ناخالص معدنی است که به صورت فوم یا تفاله رسوب موجود هستند. به عنوان نمونه می‌توان به کربنات سدیم که یکی از علل اصلی تشکیل رسوب در کتری‌های خانگی است اشاره نمود.

جامدات محلول از مواد افزایش دهنده درجه سختی آب

همانطور که از نام این مواد بر می‌آید موادی هستند که به راحتی در آب حل می‌گردند. این مواد شامل کربنات، سولفات‌های کلسیم و منیزیم می‌باشند.

جامدات معلق

این مواد بر خلاف مواد جامد محلول، در آب حل نمی‌شوند و به عنوان اجزای معلق شناخته می‌شوند. این مواد، معمولاً معدنی یا ذاتا آلی هستند. به طور کلی تا زمانی که با فیلترشکن بتوان آنها را جدا کرد، مشکلی نخواهند داشت. جامدات معلق در سختی آب شامل، خاک، شن و ماسه هستند.

درجه سختی آب شهرهای مختلف ایران

همانطور که در مقدمه اشاره کردیم علاوه بر اینکه سختی آب صنایع مختلف با هم متفاوت است، قطعا سختی آب شهرهای مختلف ایران هم با هم متفاوت خواهد بود. در این قسمت به چند نمونه از سختی آب شهرهای پرجمعیت ایران که تا نیمه اول سال ۱۴۰۱ از طرف وزارت نیرو اعلام گردیده است، اشاره می‌کنیم.

اولین شهر تهران است که میزان سختی آن حدود ۲۱۰ الی ۷۰۰ می‌باشد. البته این میزان سختی از نظر چشمی هم خیلی بالاست، پس باید برای تصفیه آب اقدامات خاص صورت گیرد. دومین شهر اصفهان با میزان درجه سختی ۳۸۵ است. سپس بوشهر با ۶۰۰ درجه و بیرجند هم با ۵۱۰ درجه سختی آب در رتبه‌های بعدی هستند. میزان سختی آب چند شهر دیگر نیز به شهر زیر می‌باشد.

• میزان سختی آب تبریز: ۲۸۷
• میزان سختی آب رشت:۴۱۰
• میزان سختی آب قم: ۶۸۳

آب سخت چه اثرات منفی دارد؟

قطعاً وجود ترکیبات کربناتی و غیر کربناتی کلسیم، منیزیم، آهن، روی و غیره در آب تاثیرات منفی بر روی سلامت افراد و تجهیزات خواهد داشت. از جمله این تاثیرات منفی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سولفات‌های منیزیم و کلسیم موجب رسوب در لوله‌های آبگرمکن و لوله‌های آب خانگی خواهد شد.
• کلریدهای کلسیم و منیزیم در آب‌های سخت هم موجب خوردگی دیوارهای دیگ بخار و لوله‌های انتقال آب می‌گردد.
• آب‌هایی که دارای درجه خیلی سخت هستند، موجب شور شدن و طعم بد آب خواهند شد.
• قدرت شویندگی مواد صابونی و شوینده‌ها در آب سخت خیلی کاهش پیدا خواهد کرد.
• سختی بیش از حد آب منجر به بیماری‌های گوارشی و ایجاد سنگ کلیه و مثانه خواهد شد.

استاندارد سختی آب آشامیدنی

در صورتی که درجه سختی آب خیلی پایین یا خیلی بالا باشد، ممکن است فرد دچار بیماری‌های متعدد گردد. به همین دلیل در بسیاری از تصفیه خانه‌ها برای آب‌های آشامیدنی یک استاندارد تعیین کرده‌اند. استاندارد درجه سختی آب ۱۰۰ و کمترین حد آن ۳۰ است. البته در اغلب شهرهای ایران میزان سختی آب حدود ۲۰۰ است.

علائم سخت بودن آب در شهرهای ایران

در بسیاری از محیط‌های صنعتی و حتی منازل مسکونی سخت بودن آب دارای نشانه و علائمی است. به صورت کلی آب‌هایی که دارای مقادیر بسیار زیادی املاح معدنی هستند، چند نشانه دارند که این نشانه ها شامل :

• بروز لکه‌های قرمز روی سینک ظرفشویی و توالت
• وجود لکه سفید روی ظروف بعد از شستشو
• به وجود آمدن بیش از حد رسوب در کتری و سماور
• بسته شدن مسیر لوله‌های انتقال آب و آبگرمکن
• ایجاد بو و طعم ناخوشایند در آب

شهرهای دارای آب سخت

اکثر شهرهای ایران به ویژه شهرهای قم، زاهدان، دلیجان، ساوه، سمنان و غیره جزء شهرهایی هستند که آب آن‌ها از سختی بسیار بالایی برخوردار است. برای رفع این سختی باید تدابیر خاصی اندیشیده شود. رفع سختی این آب‌ها از وظایف بسیار مهم اپراتورها در طول نگهداری روزانه و شیفت کاری است. ذکر این نکته لازم است که باید در تمام کارخانجات شهرهای مختلف درجه سختی آب به صورت دوره ای تحت نظارت متخصصان قرار گیرد.